Informacje ogólne

Leczenie uzależnienia od substancji odbywa się najczęściej w tzw. warunkach ambulatoryjnych, czyli doraźnej pomocy w gabinecie lub poradni, co pozwala walczyć z nałogiem bez rezygnowania z codziennych obowiązków zawodowych i rodzinnych. Jednak czasami leczenie takie może okazać się niewystarczające i konieczne może okazać się zalecenie: włączenia do leczenia regularnych konsultacji z lekarzem psychiatrą i farmakoterapii, podjęcia leczenia zespołu abstynencyjnego w bezpiecznych warunkach szpitalnych (tzw. detoksu, czyli odtrucia organizmu z pozostałości po spożywaniu substancji), podjęcia intensywniejszej formy leczenia w postaci np. oddziału dziennego lub oddziału zamkniętego (jest to często najlepsze rozwiązanie dla osób ze słabą motywacją i podatnych na pokusy).

Terapia uzależnienia stanowi zazwyczaj dopiero początek drogi do życia w trzeźwości. Po zakończeniu terapii zaleca się korzystanie z grup wsparcia (np. w ramach wspólnoty AA lub AN) lub odbywania co jakiś czas spotkań motywacyjnych z terapeutą (celem takich spotkań jest utrwalenie nabytych już w trakcie regularnej terapii umiejętności niezbędnych do trzeźwego życia).

Metody leczenia uzależnienia od substancji

Zasadniczą metodą leczenia uzależnienia jest psychoterapia. Do podstawowych celów psychoterapii uzależnień zaliczamy: zachowanie trwałej abstynencji lub znaczne ograniczenie spożywania substancji, poprawę zdrowia psychicznego i fizycznego, nabycie umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów emocjonalnych, poznawczych, interpersonalnych i społecznych.

Uzależnienie od substancji to złożony problem, dlatego wymaga on kompleksowego programu i podzielonego na etapy podejścia:

1. Etap diagnostyczny to przede wszystkim: diagnoza uzależnienia od substancji, w tym określenie stopnia jego zaawansowania, określenie gotowości do zmiany wzorca spożywania substancji – abstynencji lub ograniczenia używania substancji, diagnoza stanu psychicznego i somatycznego, w tym struktury osobowości i współistniejących zaburzeń psychicznych, a także ocena czynników genetycznych oraz środowiskowych, mogących mieć znaczenie dla procesu leczenia.
2. Etap motywowania do zmiany realizowany jest najczęściej w duchu dialogu motywującego. Psychologiczne mechanizmy uzależnienia najczęściej uniemożliwiają osobie uzależnionej od substancji dokonać realnej oceny swojej sytuacji. Z drugiej jednak strony czuje ona coraz mocniejsze obawy np. o własny stan zdrowia, relacje z bliskimi. Ten rodzaj ambiwalencji zostaje wykorzystany przez terapeutę do zwiększenia motywacji do podjęcia i kontynuowania leczenia.
3. Wstępny etap terapeutyczny skoncentrowany jest wokół wycofania się klienta z używania substancji lub znacznego jej ograniczenia poprzez nabycie umiejętności radzenia sobie z głodem alkoholowym / narkotycznym i wydłużania okresów abstynencji od substancji.
4. Podstawowy etap terapeutyczny bazuje w dużej mierze na psychoedukacji, czyli dostarczaniu wiedzy na temat m.in. psychologicznych mechanizmów uzależnień, prozdrowotnego stylu życia, a także nabywaniu umiejętności radzenia sobie z codziennym stresem i napięciem, uznaniu swojego uzależnienia i ograniczeń z niego wynikających. Do innych metod pracy wykorzystywanych na tym etapie leczenia zalicza się również strategię pracy na zasobach oraz strategię redukcji szkód.
5. Pogłębiony etap terapeutyczny skupia się na pracy w obszarze poszerzenia wglądu w schematy reagowania emocjonalnego, poznawczego oraz i interpersonalnego podtrzymującego uzależnienie, rozwiązywaniu problemów osobistych, również takich powstałych przed pojawienie się uzależnienia, a także leczeniu współistniejących zaburzeń psychicznych, w tym schematów wynikających z zaburzeń osobowości.

Destrukcyjna orientacja życiowa

Osoby uzależnione od substancji nadają negatywne znaczenie obrazowi własnej osoby, a także mają wrogie nastawienie wobec innych ludzi oraz świata wartości i zasad moralnych. Schematy te nie tylko stanowią bardzo poważnym problem osobisty, ale także aktywizują mechanizmy uzależnienia oraz chęć ucieczki od nich za pomocą np. picia alkoholu. Można wyróżnić trzy grupy takich schematów:

1. Destrukcyjne schematy intrapsychiczne, takie jak: niskie poczucie wartości, negatywne wizje własnej osoby i własnego życia, dręczenie i poniżanie siebie, myśli i skłonności samobójcze, utrwalone poczucia wstydu, winy i krzywdy,
2. Destrukcyjne schematy interpersonalne, takie jak: agresywność i konfliktowość, gotowość do wycofywania się i izolacji, podejrzliwość i brak zaufania, nastawienia antyspołeczne lub aspołeczne,
3. Destrukcyjne schematy wobec wartości i zasad moralnych, takie jak: zwątpienie, nihilizm i “duchowa pustka”, negatywny stosunek do wartości i norm, brak wiary w pozytywne wartości i w możliwość ich realizacji, manipulowanie destrukcyjnymi wizjami własnego życia.

Kiedy należy szukać pomocy specjalisty?

O problemowym wzorcu spożywania substancji mówimy wówczas, gdy zachowanie danej osoby odpowiada co najmniej dwóm kryteriom z wymienionych poniżej i utrzymuje się przez 12 miesięcy:

1. Częste spożywanie substancji w większych ilościach lub przez dłuższy czas, niż zamierzano.
2. Uporczywe pragnienie spożywania substancji lub towarzyszące temu nieudane próby ograniczenia lub kontrolowania spożycia.
3. Poświęcanie wiele czasu na aktywności związane ze zdobywaniem substancji, spożywaniem jej i niwelowaniem skutków jej spożycia.
4. Głód alkoholu / narkotyczny lub silne pragnienie lub potrzeba spożycia.
5. Nawracające spożywanie substancji powodujące zaniedbanie głównych obowiązków w pracy, w szkole lub w domu.
6. Spożywanie substancji pomimo ciągłych lub nawracających problemów społecznych i interpersonalnych spowodowanych lub pogłębionych przez działanie substancji.
7. Ograniczanie lub porzucanie z powodu substancji ważnych aktywności społecznych, zawodowych lub rekreacyjnych.
8. Powracanie do spożywania substancji w sytuacjach zagrożenia i fizycznego niebezpieczeństwa.
9. Spożywanie substancji pomimo ciągłych lub nawracających problemów fizycznych lub psychicznych, prawdopodobnie spowodowanych lub pogłębionych przez działanie alkoholu.
10. Ujawnienie się tolerancji na substancję związane z potrzebą znacznie zwiększonej ilości substancji (aż do zatrucia) dla osiągnięcia pożądanego efektu lub z widocznym znacznym zmniejszeniem efektu używania tej samej ilości substancji.
11. Występowanie zespołu abstynencyjnego, które wiąże się: z ujawnieniem się charakterystycznych dla tego zespołu objawów lub z używaniem substancji (czy innej zbliżonej substancji, w przypadku alkoholu np. benzodiazepiny) w celu zmniejszenia lub uniknięcia tych objawów.

Wystąpienie w ciągu ostatniego roku powyżej opisanych objawów jest wskazaniem do skonsultowania się ze specjalistą zajmującym się problemem uzależnienia od substancji.

Objawy i konsekwencje kompulsywnego hazardu oraz grania

Negatywne stany afektywne, takie jak smutek, lęk, nuda, samotność lub inne uczucia, są często sygnałem wyzwalającym dla zachowania kompulsywnego. Wzorzec zachowania związany z uporczywym uprawianiem hazardu lub graniem może mieć charakter ciągły lub epizodyczny i nawracający. Objawia się on upośledzoną kontrolą nad czynnością (jej rozpoczynaniem, częstotliwością, intensywnością, czasem trwania, zakończeniem, kontekstem), a także nadawaniem priorytetu tym czynnością przed innymi codziennymi zachowaniami i zainteresowaniami. Hazard lub granie w gry komputerowe jest związane z uczuciem intensywnego niepokoju oraz kontynuowane pomimo wystąpienia negatywnych konsekwencji, m.in. znacznego upośledzenia funkcjonowania w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym i zawodowym. Wśród licznych negatywnych skutków dla zdrowia fizycznego i psychicznego należy wyróżnić zaniedbywanie m.in. zbilansowanej diety, czy też odpowiedniej ilości snu, a także innych zachowań związanych ze zbilansowanym stylem życia.

Osoby uzależnione często podejmują liczne nieudane próby kontrolowania lub znacznego ograniczenia swoich zachowań związanych z hazardem lub graniem w gry komputerowe, zarówno z własnej inicjatywy, jak i pod wpływem nalegania innych osób. Wprowadza ich to w poczucie dysforii, a także nierzadko doprowadza do wrogich zachowań, takich jak agresja słowna lub fizyczna. Osoby mające problem z kompulsywnym graniem w gry komputerowe z czasem wydłużają czas lub częstotliwość grania, angażują się w gry o większym poziomie złożoności lub wymagające większych umiejętności. Natomiast osoby uprawiające hazard z czasem zwiększają ilość pieniędzy, które przeznaczają na grę. Intensywność ich zachowań hazardowych wzrasta również dlatego, że poprzez zwiększanie wysokości zakładów lub w inny sposób zmieniając swoje strategie hazardowe, mają nadzieję “zrekompensować” sobie znaczne straty pieniężne (tj. „gonią” swoje przegrane). Wszystko to po to, aby utrzymać poprzedni poziom przyjemności lub uniknąć negatywnych stanów afektywnych. Niektóre z tych osób angażują się także w oszustwa i manipulacje, mające na celu ukryć rozmiar poniesionych przez nich strat przed bliskimi lub zdobyć od nich pieniądze na spłatę długów. Zachowania kompulsywne często współwystępują z zaburzeniami spowodowanymi używaniem substancji psychoaktywnych. Wśród osób mierzących się z patologicznym hazardem oraz patologicznym graniem powszechne są także myśli i próby samobójcze.

Kiedy kończy się przyjemność a zaczyna kompulsja?

Czynności, takie jak uprawianie hazardu lub granie w gry komputerowe, są społecznie akceptowane i niezagrażające tak długo, jak nie tracimy nad tymi czynnościami kontroli. Samo powtarzanie się czynności, przy braku występowania innych charakterystycznych cech uzależnienia (opisanych chociażby we wcześniejszym akapicie), nie jest wystarczającym powodem do zdiagnozowania zachowania patologicznego. Podczas stawiania diagnozy należy wziąć pod uwagę również normy społeczne, zawodowe i obowiązujące w danej kulturze i grupie rówieśniczej.

Informacje ogólne

Podobnie jak w przypadku uzależnienia od substancji, leczenie uzależnienia od czynności odbywa się najczęściej w tzw. warunkach ambulatoryjnych, czyli doraźnej pomocy w gabinecie lub poradni, co pozwala walczyć z nałogiem bez rezygnowania z codziennych obowiązków zawodowych i rodzinnych. Jednak czasami leczenie takie może okazać się niewystarczające i konieczne może okazać się zalecenie: włączenia do leczenia regularnych konsultacji z lekarzem psychiatrą i farmakoterapii, podjęcia intensywniejszej formy leczenia w postaci np. oddziału dziennego lub oddziału zamkniętego (jest to często najlepsze rozwiązanie dla osób ze słabą motywacją i podatnych na pokusy).

Terapia uzależnienia stanowi zazwyczaj dopiero początek drogi do życia w trzeźwości. Po zakończeniu terapii zaleca się korzystanie z grup wsparcia (np. w ramach wspólnoty AH, AUK) lub odbywania co jakiś czas spotkań motywacyjnych z terapeutą (celem takich spotkań jest utrwalenie nabytych już w trakcie regularnej terapii umiejętności niezbędnych do trzeźwego życia).

Kiedy należy szukać pomocy specjalisty?

O problemowym wzorcu zachowania mówimy wówczas, gdy stwierdzenia wymienione poniżej jesteś w stanie twierdząco odnieść do siebie:

1. Czy czujesz się zaabsorbowany/a graniem do tego stopnia, że ciągle rozmyślasz o odbytych sesjach grania i/lub nie możesz doczekać się kolejnych sesji?
2. Czy odczuwasz potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego na graniu, aby uzyskać większe zadowolenie (mieć więcej satysfakcji)?
3. Czy podejmowałeś/aś wielokrotnie, nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania grania?
4. Czy odczuwałeś/aś wewnętrzny niepokój, miałeś/aś nastrój depresyjny albo byłeś/aś rozdrażniony/a wówczas, kiedy próbowałeś/aś ograniczać lub przerwać granie?
5. Czy zdarza Ci się spędzać na graniu więcej czasu, niż pierwotnie planowałeś/aś?
6. Czy kiedykolwiek ryzykowałeś/aś utratą bliskiej osoby, ważnych relacji z innymi ludźmi, kariery szkolnej albo zawodowej, w związku ze spędzaniem zbyt dużej ilości czasu na graniu?
7. Czy kiedykolwiek skłamałeś/aś terapeucie, swoim bliskim albo komuś innemu, w celu ukrycia swojego nadmiernego zainteresowania graniem?
8. Czy grasz w celu ucieczki od problemów albo w celu uniknięcia nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, poczucia winy, niepokoju lub depresji)?

Jeśli patrząc na ostatni rok swojego życia odpowiedziałbyś/abyś twierdząco na co najmniej 5 z powyższych stwierdzeń to jest to wskazaniem do skonsultowania się ze specjalistą zajmującym się problemem uzależnienia od czynności.

Konsekwencje życia z osobą nadużywającą alkoholu

Życie w permanentnym stresie spowodowanym nadużywaniem alkoholu przez osobę bliską oraz poczucie nieskuteczności podejmowanych działań na rzecz wywarcia na niej presji ograniczenia picia powodują takie konsekwencje psychologiczne, jak: zaburzenia psychosomatyczne (z nerwicą włącznie), zaburzenia lękowe oraz zaburzenia nastroju (chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, stany lękowe i depresyjne, napięcie i stan ciągłego pogotowia emocjonalnego), zakłócenie funkcji poznawczych (zagubienie, chaos poznawczy, brak poczucia sensu i celu, zakłócenie wzorców normy i zdrowia, nierealistyczne oczekiwania), nadużywanie substancji psychoaktywnych (zwłaszcza leków nasennych i uspokajających), trudności w rozpoznawaniu własnych potrzeb, w realizacji własnych pragnień, ambicji i celów, samotność oraz poczucie braku nadziei, zakonserwowanie układu małżeńskiego (rodzinnego), które podtrzymuje trwanie w piciu, stając się sojusznikiem choroby.

Metody leczenia współuzależnienia

Zasadniczą metodą leczenia współuzależnienia jest psychoterapia. Do podstawowych celów psychoterapii współuzależnienia zaliczamy: odzyskanie poczucia sprawczości i kontroli nad własnym życiem, przy jednoczesnej rezygnacji z brania na siebie odpowiedzialności za życie bliskich osób oraz kontrolowania ich zachowań, zdobycie umiejętności rozpoznawania swoich emocji, potrzeb i zasobów, odbudowanie poczucia własnej wartości oraz akceptacja siebie takim, jakim się jest, pozwolenie sobie na bycie szczęśliwym bez poczucia winy i wyrzutów sumienia.

Współuzależnienie to złożony problem, dlatego wymaga on kompleksowego programu i podzielonego na etapy podejścia:

1. Podejście to rozpoczyna się od etapu diagnostycznego, w trakcie którego dokonuje się diagnozy stanu psychicznego i somatycznego, w tym struktury osobowości i współistniejących zaburzeń psychicznych. Oprócz tego, dokonuje się oceny czynników środowiskowych, mogących mieć znaczenie dla procesu leczenia, ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka występowania przemocy.
2. Następnie w podstawowym etapie terapeutycznym terapeuta koncentruje się na pracy ze specyficznymi problemami osoby współuzależnionej. Bazuje w dużej mierze na psychoedukacji, czyli dostarczeniu wiedzy na temat m.in. psychologicznych schematów i mechanizmów współuzależnienia, a także psychologicznych, zdrowotnych i społecznych konsekwencji wynikających z życia w permanentnym stresie. Skupia się również na pracy nakierowanej na nabywanie umiejętności np. konstruktywnego radzenia sobie ze stresem i napięciem, poprzez konfrontowanie się z problemami, a nie uciekanie od nich. Ważną metodą pracy na tym etapie leczenia jest również strategia pracy na zasobach.
3. Później w pogłębionym etapie terapeutycznym terapeuta koncentruje się na pracy ze niespecyficznymi trudnościami, czyli pracy w obszarze poszerzania wglądu w schematy reagowania emocjonalnego, poznawczego oraz interpersonalnego podtrzymujące współuzależnienie. Skupia się także na pracy z przekonaniami dotyczącymi m.in. związku, małżeństwa, rodziny, relacji kobieta-mężczyzna, które mogą wzmacniać poczucie bezradności i lęk przed zmianą, uniemożliwiają szukanie i korzystanie z pomocy i podtrzymują nadzieję na “magiczną” poprawę bieżącej sytuacji. Oprócz tego, zajmuje się psychoterapią problemów osobistych, a także współistniejących zaburzeń psychicznych, w tym również przekonań i schematów wynikających z zaburzeń osobowości, które nierzadko mają swoje źródło we wczesnych okresach rozwoju i nie są bezpośrednio związane z nadużywaniem alkoholu przez bliską osobę.

Schematy osób z syndromem współuzależnienia

Osoba żyjąca z partnerem nadużywającym alkoholu rozwija sztywne, dezadaptacyjne schematy zachowań, będące wynikiem przystosowania się do destrukcji, którą alkoholik wprowadza w ich związek. Można wyróżnić trzy grupy takich schematów współuzależnienia:

1. Nieudane próby zmieniania sytuacji: zachowania kontrolujące picie alkoholu przez partnera, zachowanie mające na celu uzyskanie wpływu na zachowania pijanego partnera, zachowania nadopiekuńcze wobec partnera, wciąganie innych członków rodziny w kontrolowanie osoby pijącej.
2. Nieudane próby wycofania się z sytuacji: zachowania demonstracyjne (straszenie i “granie” odejścia), zachowania ucieczkowe (bez zabezpieczenia, wsparcia, rozeznania sytuacji), zachowania wzmacniające poczucie bezradności (użalanie się, narzekania), brak zachowań zmierzających do usamodzielnienia się.
3. Negatywne (szkodliwe) sposoby przystosowania się do sytuacji: izolowanie się od osób spoza najbliższej rodziny, branie na siebie całej odpowiedzialności za rodzinę, dbanie o zachowanie pozorów idealnej rodziny za wszelką cenę, branie na siebie konsekwencji picia partnera, brak skutecznej samoobrony w przypadkach przemocy, zaniedbywanie własnych potrzeb na rzecz potrzeb partnera.

Kiedy należy szukać pomocy specjalisty?

Zdaniem dr Wandy Sztander, o problemie współuzależnienia mówimy wówczas, gdy stwierdzenia wymienione poniżej jesteś w stanie twierdząco odnieść do siebie:

1. Rozwiązywanie jego/jej problemów lub łagodzenie jego/jej cierpienia jest rzeczą najważniejszą w moim życiu, niezależnie od tego, ile mnie to emocjonalnie kosztuje;
2. Chronię go/ją przed konsekwencjami jego/jej postępowania, kłamię, aby go/ją osłonić, ukrywam jego/jej złe postępki, nigdy nie pozwalam o nim źle mówić;
3. Próbuję ze wszystkich sił nakłonić go/ją, by postępował/a wedle moich wskazówek;
4. Nie zwracam uwagi na własne odczucia i potrzeby, zajmują mnie tylko jego/jej uczucia i jego/jej potrzeby;
5. Jestem gotowa/y zrobić wszystko, byle tylko mnie nie porzucił/a;
6. Doświadczam znacznie więcej namiętności w burzliwym i dramatycznym związku;
7. Jestem perfekcjonistką/tą i za wszystko, co się nie udaje, winię siebie;
8. Jestem w środku wściekła/y, czuję się niedoceniana/y i wykorzystywana/y;
9. Udaję, że wszystko jest w porządku, choć wcale tak nie jest;
10. Najważniejsze w moim życiu jest to, by mnie kochał/a i to pragnienie nadaje mojemu życiu kształt.

Jeśli patrząc na ostatni rok swojego życia odpowiedziałabyś/łbyś twierdząco na co najmniej 3 z powyższych stwierdzeń to jest to wskazaniem do skonsultowania się ze specjalistą zajmującym się problemem współuzależnienia.

Cechy osób z syndromem DDA

Można wyróżnić cztery obszary, w których osoby z syndromem DDA mają m.in. takie problemy, jak:

1. Sfera emocjonalna – podatność na zranienie, skrywanie przeżywanych uczuć, lęk przed okazywaniem złości, gniewu, konfliktowaniem się, trudność w przeżywaniu radości, satysfakcji, swobodnym bawieniu się, ciągłe odczuwaniem napięcia, skłonność do zaburzeń lękowych i nastroju;
2. Relacja z samym sobą – lęk przed zlaniem się z innymi, a tym samym utraceniem siebie, obawa przed utratą kontroli, niskie poczucie własnej wartości, wysoki samokrytycyzm, skłonność do kompulsji, perfekcjonizmu, ciągłe poszukiwanie akceptacji w otoczeniu;
3. Relacje z innymi ludźmi – nieumiejętność wchodzenia w intymne związki, lęk przed porzuceniem przez bliską osobę, obawa utraty własnego ja w bliskich związkach z innymi ludźmi, nieufność, nadmierna lojalność, poczucie odmienności, odstawania od normy, izolacji, nieatrakcyjności;
4. Sfera funkcjonowania – wchodzenie w rolę “ofiary”, dychotomiczne, “czarno-białe” widzenie rzeczywistości, skłonność do kłamania “bez powodu”, do mówienia nieprawdy, zaczynanie i niekończenie podjętych działań, trudność w odróżnieniu tego co normalnego i tego co nienormalne, nieświadome poszukiwanie trudności i konfliktów, zamiast spokoju i stabilizacji, tendencja do uchylania się od odpowiedzialności lub brania jej na siebie ponad miarę, skłonność do nałogów, a także somatyzacji.

Metody leczenia syndromu DDA

Zasadniczą metodą leczenia współuzależnienia jest psychoterapia. Z uwagi na wyżej wymienione cechy, do podstawowych celów psychoterapii syndromu DDA zaliczamy: przepracowanie traum z wczesnych etapów rozwoju, wypracowanie adaptacyjnych, adekwatnych reakcji na różne stresujące sytuacje, umiejętności wchodzenia w relacje z innymi w sposób dojrzały i pozbawiony lęku, wzmocnienie własnej samooceny, zdobycie wiary we własne kompetencje i możliwości, poczucie spełnienia i mocy sprawczej.

Czym różni się syndrom dorosłego dziecka alkoholika (DDA) od syndromu dorosłego dziecka wywodzącego się z domu trzeźwego, ale dysfunkcyjnego (DDD)?

Na to pytanie można by odpowiedzieć, że niczym. Pojęcie syndromu dorosłego dziecka wychowującego się w rodzinie dysfunkcyjnej stanowi kategorię mieszczącą w sobie syndrom dorosłego dziecka wychowującego się w rodzinie alkoholowej, ponieważ każda rodzina alkoholowa to rodzina dysfunkcyjna. Jednakże rodzice nie muszą nadużywać alkoholu, aby orzec, że rodzina nie spełnia swoich podstawowych funkcji wobec dzieci. Przemoc fizyczna i psychiczna, niezaspokajania podstawowych potrzeb psychologicznych i fizjologicznych dziecka, brak wsparcia i poczucia bezpieczeństwa w domu, stawianie nierealnych wymagań przed dzieckiem, okazywanie warunkowej miłości lub nieokazywanie uczuć wcale, zarzucanie go presją na osiąganie wysokich wyników, to tylko niektóre z zachowań obserwowanych w rodzinach dysfunkcyjnych. Skutki takich zachowań wobec dziecka niosą ze sobą równie negatywne konsekwencje, co w przypadku dzieci z rodzin alkoholowych. Z uwagi na to, terapia dzieci z rodzin dysfunkcyjnych przebiega w bardzo podobny sposób, co terapia dzieci z rodzin alkoholowych.

Kiedy należy szukać pomocy specjalisty?

Dr Bryan E. Robinson i dr J. Lyn Rhoden, autorzy “Pomoc psychologiczna dzieciom z rodzin alkoholowych”, uważają, że o syndromie DDA mówimy wówczas, gdy stwierdzenia wymienione poniżej jesteś w stanie twierdząco odnieść do siebie:

1. Czy musisz domyślać się, jak powinna wyglądać normalna rodzina?
2. Czy masz trudności z doprowadzaniem do końca rozpoczętych przedsięwzięć?
3. Czy kłamiesz nawet wtedy, gdy równie łatwo jest powiedzieć prawdę?
4. Czy osądzasz siebie bezlitośnie?
5. Czy potrafisz cieszyć się i przeżywać radość?
6. Czy traktujesz siebie bardzo poważnie?
7. Czy masz trudności z nawiązaniem i utrzymaniem związków intymnych?
8. Czy zbyt silnie reagujesz na zmiany, na które nie masz wpływu?
9. Czy wciąż poszukujesz aprobaty i afirmacji?
10. Czy czujesz, że różnisz się od innych ludzi?
11. Czy jesteś albo nadzwyczaj odpowiedzialny, albo zupełnie nieodpowiedzialny?
12. Czy wykazujesz ogromną lojalność, wiedząc nawet, że ktoś na nią nie zasługuje?
13. Czy szukasz natychmiastowej gratyfikacji, wolisz nie odkładać jej na później?
14. Czy bez długiego namysłu angażujesz się w działania, z których trudno się wycofać, nie biorąc pod uwagę alternatywnych zachowań czy możliwych konsekwencji?
15. Czy szukasz napięcia i trudności, a następnie skarżysz się na ich rezultaty?
16. Czy unikasz konfliktu lub pogłębiasz go, rzadko podejmując próbę uporania się z trudnościami?
17. Czy boisz się odrzucenia i porzucenia, a jednocześnie odrzucasz innych?
18. Czy boisz się porażki, a jednocześnie sabotujesz własne sukcesy?
19. Czy boisz się oceny i krytyki, a jednocześnie krytykujesz i osądzasz innych?
20. Czy masz trudności ze zorganizowaniem sobie czasu oraz ustanowieniem priorytetów, które ułatwiłyby Ci pracę?

Im więcej odpowiedzi na „tak”, tym większe prawdopodobieństwo, że syndrom DDA dotyczy również Ciebie, co jest także równoznaczne ze wskazaniem do skonsultowania się ze specjalistą zajmującym się syndromem DDA.